Steeds meer kinderen passen niet meer in ons onderwijssysteem. Niet zelden blijven ze na een zwerftocht van school naar school maanden thuis. In feite geven deze kinderen aan dat het onderwijs niet meer aansluit bij de werkelijkheid van het kind. Ze zouden zelf de weg uit de problemen kunnen aangeven, wanneer de opvoeders en begeleiders die om hen heen staan bereid zijn écht te luisteren, aldus pedagoog Hildelien Verkuyl in haar boek ‘schoolziek’.

Maatschappelijk probleem
Écht luisteren. Waarom is dat zo moeilijk? Veel opvoeders worstelen daar mee. Niet voor niets dat steeds meer ouders de weg naar een Luisterkindwerker vinden. Die beluistert op afstand de behoeftes van kinderen en geeft die terug aan de ouders. Kinderen geven zelfs de weg uit de problemen aan. Tegelijkertijd merk ik ook dat veel ouders nog lang zelf blijven worstelen. Behoeftes beluisteren van je kind zou je toch zelf moeten kunnen? Maar het niet écht kunnen luisteren blijkt een groot maatschappelijk probleem te zijn. Het ontbreekt ons aan échte luistervaardigheid in het dagelijkse leven. In de praktijk blijkt het moeilijk om de behoeftes achter gedrag te beluisteren. En dus luisteren we niet écht. Waarom niet?

Andere taal
Enerzijds ontbreekt het ons aan een denken en een taal om behoeftes te beluisteren. In mijn stuk over Luisterkindmethode en Geweldloze Communicatie schreef ik hoe diep het oordelen over goed en kwaad in ons denken en onze taal verankerd zit, en waarom dat zo is. Ons denken en onze taal leidt tot straffen en belonen. Daarom focussen we niet op behoeftes en luisteren we niet écht naar kinderen. Maar een kind heeft niet voor niets specifiek die behoeftes. Ze zijn een uitdrukking van zijn ware wezen. Dat moet gehoord moet worden, wil het kind zich goed kunnen ontwikkelen. 

Wonderen
Anderzijds is er ook angst om te focussen op behoeftes. Je kunt toch niet met de behoeftes van alle kinderen rekening houden? Dan blijf je toch bezig? Dan kunnen docenten toch helemaal geen les meer geven? Krijg ik vaak te horen. Ook van ouders. Dat zijn hele reële vragen. Want door het denken en de taal ontbreekt het ons aan belangrijke ervaringen. Er is met het focussen op behoeftes namelijk iets heel bijzonders aan de hand. Door te focussen op behoeftes word je intuïtiever voor het vervullen ervan. Door te focussen op de behoeftes, van de ander en van jezelf, wordt je intuïtiever voor het creëren van win-win situaties. Win-win situaties die je met je gewone denken niet kunt bedenken. Marshall Rosenberg, de grondlegger van de Geweldloze Communicatie, beschrijft dit fenomeen als de spirituele dimensie van Geweldloze Communicatie.

Talent
Sommige mensen focussen van nature op de behoeftes van kinderen. Bijvoorbeeld de juf van onze oudste op de lagere school. Die had met alle 30 kinderen speciale afspraken. Ze werden écht gehoord. Hun behoeftes deden er toe. Daarom snapten ze elkaars behoeftes ook. Er werd niet moeilijk gedaan als de één bij rekenen minder sommen hoefde te maken. Of als de ander bij schoolzwemmen langs de kant mocht blijven zitten omdat de schelle en strenge stem van de zwemdocent teveel binnenkwam. Sterker nog, de kinderen voelden zich veilig in de klas. Ze vormden een hechte eenheid. Daardoor was er veel minder gedoe. En dus meer tijd voor onderwijs.

Écht leren luisteren
We kunnen allemaal écht leren luisteren. Het is een kwestie van bewust worden en oefenen met elkaar. Geweldloze communicatie is een taal die vorm geeft aan het focussen op behoeftes en laat wonderen gebeuren. De Luisterkindmethode kan dit proces versnellen. Zo kunnen we op termijn een samenleving creëren waarin iedereen er toe doet. Dat lijkt mij geweldig!